Der Temporalsatz

Zdanie okolicznikowe czasu

Zdania okolicznikowe czasu są zdaniami pobocznymi (orzeczenie na końcu zdania), które zastępują okoliczniki czasu w zdaniu głównym i odpowiadają na pytania: wann? (kiedy?), seit wann? (od kiedy?), bis wann? (do kiedy?), wie lange? (jak długo?).

Zdania czasowe są wprowadzane za pomocą następujących spójników, zależnie od relacji czasowej zdania głównego w stosunku do zdania podrzędnego:

· als, wenn (gdy, kiedy, ilekroć)

· während (podczas gdy)

· bevor / ehe (zanim)

· seitdem / seit (odkąd, od czasu gdy)

· nachdem (skoro, po tym jak)

· bis (aż, dopóki nie)

· sobald (skoro tylko)

· solange (jak długo)

· sooft (jak często, ilekroć)

Als oraz wenn

Spójniki als oraz wenn mają w tłumaczeniu prawie takie samo znaczenie; jednakże są używane w różnych sytuacjach. Spójnika als używa się wyłącznie dla czynności jednorazowych w przeszłości; w pozostałych zaś wypadkach, tzn. dla powtarzających się czynności w przeszłości, dla teraźniejszości oraz w przyszłości stosujemy wenn:

 

- Wenn ich ins Stadion gehe, regnet es immer. (Gdy idę /chodzę na stadion, zawsze pada deszcz)

- Immer, wenn ich ins Stadion ging, regnete es. Zawsze gdy /kiedy chodziłem na stadion, padał deszcz.)

- Immer, wenn wir in Dresden waren, lernten wir interessante Menschen kennen. (Ilekroć /zawsze kiedy byliśmy na w Dreźnie, poznawaliśmy ciekawych ludzi.)

- Als wir im letzten Jahr in Dresden waren, lernten wir einige interessante Menschen kennen. (Będąc w zeszłym roku w Dreźnie, poznaliśmy kilkoro ciekawych ludzi.)

- Als ich 6 Jahre alt war, kam ich zu ersten mal in die Schule. (Gdy /kiedy miałem 6 lat, poszedłem po raz pierwszy do szkoły.)

Prawidłowe użycie spójników als oraz wenn ilustruje poniższa tabela:

 

 

 

Czynność	Przeszłość	Teraźniejszość	Przyszłość
Jednorazowa	als	wenn	wenn
Wielokrotna	wenn	wenn	wenn

 

Uwaga! Spójnik als jest niekiedy używany (szczególnie w języku potocznym) zamiast nachdem; Wówczas obowiązuje zasada następstwa czasów (patrz: zdania czasowe z nachdem.), np.:

- Als er in den Zug eingestiegen war, suchte er einen freien Platz. (Kiedy /po tym jak on wsiadł do pociągu, poszukał wolnego miejsca.)

Während

Zdania czasowe z während (podczas gdy) wyrażają dwie czynności równoczesne, występujące w tym samym czasie:

 

- Während ich an die See fahre, macht er eine Reise ins Gebirge. (Podczas gdy ja wyjeżdżam nad morze, on robi wycieczkę w góry.)

- Während sie im Zug saßen, lassen sie Zeitungen. (Siedząc w pociągu czytali gazety.)

- Ich hörte Radio, während mein Bruder ein Buch las. (Słuchałem radia, podczas gdy mój brat czytał książkę.)

 

Bevor / ehe

Zdania czasowe ze spójnikiem bevor /ehe (zanim) wyrażają czynność późniejszą w stosunku do zdania głównego:

 

- Bevor man in den Zug einsteigt, kauft man eine Fahrkarte. (Zanim się wsiądzie do pociągu, kupuje się bilet.)

- Ehe er nach Österreich kam, lernte er fleißig Deutsch. (Zanim on przybył do Austrii, uczył się pilnie niemieckiego.)

- Bevor wir zu dir kommen, müssen wir mit unserer Arbeit fertig sein. (Zanim do ciebie przyjdziemy, musimy skończyć naszą pracę.)

Seitdem / seit

Zdania czasowe ze spójnikiem seitdem / seit (odkąd, od czasu gdy) wyrażają przeważnie czynności równoczesne, występujące w tym samym czasie:

 

- Seitdem wir auf dem Lande wohnen, sind wir gesünder. (Odkąd mieszkamy na wsi, jesteśmy zdrowsi.)

- Seitdem ich dich kenne, gehe ich gern tanzen. (Odkąd cię znam, chętnie chodzę tańczyć.)

W zdaniach z seitdem czynności w zdaniach głównych i podrzędnych mogą również występować  w różnych czasach:

 

- Seitdem er in Berlin studiert, hat er schon viele Museen besichtigt. (Odkąd on studiuje w Berlinie, zwiedził już wiele muzeów.)

- Seitdem ich das Studium beendet habe, arbeite ich als Lehrer. (Odkąd skończyłem studia, pracuję jako nauczyciel.)

Nachdem

 

Zdania okolicznikowe czasu z nachdem (po tym jak, skoro) są zdaniami pobocznymi, w których należy przestrzegać zasady następstwa czasów, tzn. jeśli zdanie podrzędne (z nachdem) użyte jest w czasie przeszłym Perfekt, w zdaniu głównym występuje Präsens lub  (rzadziej) Futur I, np.:

- Nachdem ich die Fahrkarte gekauft habe, gehe ich zum Zug. (Po tym jak wykupiłem bilet,    idę do pociągu)

- Er beginnt zu arbeiten, nachdem er sein Studium beendet hat. (On zaczyna pracować, po tym jak skończył studia.)

 

Jeśli zdanie okolicznikowe czasu z nachdem wyraża dwie czynności, z których obie są w czasie przeszłym, wówczas czynność wcześniejsza (zdanie podrzędne z nachdem) musi być wyrażona w czasie zaprzeszłym (Plusquamperfekt), a zdanie główne w czasie przeszłym Imperfekt (Präteritum) lub (rzadziej) w Perfekt, np.:

- Nachdem ich in Berlin angekommen war, ging ich sofort ins Hotel. (Po przybyciu do Berlina natychmiast poszedłem do hotelu.)

- Die Journalisten sprachen mit den Arbeitern, nachdem sie den Betrieb besichtigt hatten. (Dziennikarze rozmawiali z robotnikami po zwiedzeniu zakładu / po tym jak zwiedzili zakład.)

 

Zasadę następstwa czasów ilustruje poniższa tabelka:

 

Czynność wcześniejsza	Czynność późniejsza
Perfekt	Präsens (lub Futur I)
Plusquamperfekt	Imperfekt (lub Perfekt)

 

Bis, sobald, solange, sooft

W zdaniach czasowych z bis, sobald, solange i sooft czasy w zdaniach głównych i pobocznych mogą być zarówno takie same, jak i zróżnicowane, w zależności od treści, które chcemy wyrazić, np.:

 

- Ich warte, bis du kommst. (Czekam, aż przyjdziesz.)

- Sobald er in Warschau eingetroffen war, rief er mich gleich an. (Jak tylko przybył do Warszawy, zaraz zadzwonił do mnie.)

- Sobald ich sie sehe, informiere ich sie darüber. (Jak tylko ją zobaczę, poinformuję ją o tym.)

- Solange ich lebe, darf sie mein Haus nicht betreten. (Jak długo będę żył, jej nie wolno przestąpić progu mojego domu.)

- Sooft ich auch komme, er ist nie zu Hause. (Ilekroć przyjadę, jego nigdy nie ma w domu.)

Uwaga! Spójniki bevor, seitdem, sobald, solange i sooft akcentowane są na drugiej sylabie.